Πολλαπλές σιωπές, πολλαπλές μοναξιές, πολλαπλές εξορίες…
Αυτά τα λόγια νομίζω πως χαρακτηρίζουν το έργο Μάλο Μόμε της Χαρούλας Αποστολίδου σε διασκευή και σκηνοθεσία Νάντιας Δαλκυριάδου. Ένα έργο που σε ένα πρώτο επίπεδο ασχολείται με την εργατική μετανάστευση προς τη Γερμανία, τη δεκαετία του 1960-70, όταν η Ελλάδα αποκαμωμένη από τον Εμφύλιο έστελνε τα παιδιά της σε ξένες χώρες, για να επανδρώσουν το εκεί εργατικό δυναμικό και να στέλνουν πίσω το πολυπόθητο συνάλλαγμα. Ένα έργο που μιλά για τις δυσκολίες, τη σκληρή δουλειά, την άνιση μεταχείριση, τις προσβολές που αντιμετωπίζει ένας «γκαστερμπάιντερ» στη Γερμανία αλλά και σε οποιαδήποτε Γερμανία βρίσκεται. Παράλληλα το έργο ασχολείται με την τύχη, την πίκρα και το ορφανεμένο μεγάλωμα των παιδιών που μένουν πίσω, για τα οποία οι γονείς δεν είναι παρά μια θολή ανάμνηση ή κάποιες φιγούρες σε μια φωτογραφία.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο το έργο αναφέρεται στην επιβεβλημένη σιωπή. Στην επίσημη σιωπή που επιβάλλεται από την πλευρά του κράτους να μιλάς τη μητρική σου γλώσσα που είναι διαφορετική από την ελληνική. –η μητέρα ανήκει στους ομιλητές της σκλαβομακεδονικής. Στην απαγόρευση που σου επιβάλει το περιβάλλον της νέας σου οικογένειας να γιορτάζεις τα έθιμά σου, στην έμμεση απαγόρευση του να καταγγείλεις κάποιον που προσπάθησε να σε βιάσει στη δουλειά σου, στην αδυναμία να κατανοήσεις και να εκφραστείς σε μια γλώσσα που δεν είναι δική σου, όταν φεύγεις μετανάστης.
Ο ανθρώπινος παράγοντας έντονος. Είναι αυτοί που μένουν πίσω. Γιαγιάδες και παππούδες με την ευθύνη των παιδιών, παιδιά για τα οποία οι γονείς είναι τα δώρα των Χριστουγέννων ή κάποιες αφιερώσεις με τραγούδια στου Καζαντζίδη στο εθνικό ραδιόφωνο, παιδιά που μεγαλώνουν και αυτά μέσα στην επιβεβλημένη σιωπή που απαιτεί ο σεβασμός προς τους μεγαλύτερους, τα πρέπει του χωριού, η οικογένεια.
Πόσος πόνος, πόση πίκρα που ξεχύνεται στη σκηνή από την έντονη αντιπαράθεση μιας μάνας και μιας κόρης που βρίσκονται μετά από χρόνια χωρισμού, τη στιγμή που θα έπρεπε να είναι η πιο ευτυχισμένη της ζωής τους! Η μάνα εξιστορεί, η κόρη επιτίθεται. Η μάνα δικαιολογείται. Μικροπαντρεμένη, ανήμπορη, αναγκεμένη. Η κόρη αυστηρός κριτής: ανοίγει την καρδιά της και αφήνει να ξεχυθεί η πίκρα και η μοναξιά τόσων χρόνων. Τα λόγια της συνάντησης έχουν αποφασισθεί χρόνια πριν, λόγια καταπέλτης. Λόγια που πρέπει να ειπωθούν σαν ένα είδος εξομολόγησης και κάθαρσης. Γιατί οι ιστορίες, αληθινές ή φανταστικές δεν είναι ποτέ μονόπλευρες. Όπως λέει και η ίδια «Γράφτηκε ποτέ κάποιο “ανάποδο” τραγούδι; για αυτούς που έμειναν; Όλα για τους ξενιτεμένους γράφτηκαν… όλα για αυτούς που έφυγαν….].
Ένα έργο, δυνατό, συγκινητικό… Εξαιρετικές ερμηνείες και σκηνοθεσία… Μπράβο!
Γράφει η Μαρία Κουμαριανού
Μάλο Μόμε ή το Μικρό Κορίτσι Θέατρο Μεταξουργείο / Κριτική Μαρία Κουμαριανού
