Γράφει η Γεωργία Μαρινάκη
Συγκλονίζουν οι περιπτώσεις που μητέρες έκοψαν το νήμα της ζωής των παιδιών τους – Ψυχικές διαταραχές και εμμονές οι αιτίες.
Μητέρα η φύση και θέση, ορκισμένη προστάτιδα του παιδιού, αυτή που θα κάνει τα πάντα για το καλό του και θα πέσει στη φωτιά για αυτό. Πολύ συχνά ναι, αυτή είναι η περίπτωση.
Κάποιες φορές όμως, δυστυχώς όχι. Έτσι, φτάνουμε στο τελείως αντίθετο, κάποιες φορές η μητέρα να είναι αυτή που βάζει τέλος στη ζωή του παιδιού της. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Με αφορμή την πρόσφατα αποτρόπαια πράξη που φέρεται να έχει επιτελεσθεί στην μικρή κοινωνία της Πάτρας από μία παιδοκτόνο ανασύρονται από τα μύχια της μνήμης μας όλες αυτές οι «μανάδες- Μήδειες» που κατά καιρούς βασάνισαν ή σκότωσαν τα ίδια τα παιδιά τους με διαφορετική κάθε φορά αιτία. Ωστόσο το αποτέλεσμα δυστυχώς αποτροπιαστικό, που ξεπερνάει την ανθρώπινη λογική και συναίσθημα!
Έτσι λοιπόν τον τελευταίο καιρό στη ειδησεογραφία εξ αφορμής αυτού του γεγονότος που λαμβάνει χώρα ακούγεται όλο και περισσότερο μία φράση που αφορά σε ψυχική διαταραχή: Το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου. Ένας φροντιστής προκαλεί τεχνητά μία ασθένεια ή έναν τραυματισμό σε κάποιο άτομο που βρίσκεται υπό τη φροντίδα του. Για παράδειγμα την προκαλεί σε ένα παιδί, ένα ηλικιωμένο ή ένα άτομο με ειδικές ανάγκες. Σκοπός είναι να τραβήξει την προσοχή των άλλων ή ακόμη και τη δημοσιότητα. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που πάσχουν από το εν λόγω σύνδρομο, βιώνουν μία ασύλληπτη κακοποίηση. Αυτή είναι ψυχολογική και σωματική. Πολλές φορές τα οδηγεί ακόμη και στον θάνατο.
Για μια τέτοια περίπτωση που κατέληξε τελικά στο αποτρόπαιο έγκλημα της παιδοκτονίας εικάζεται ότι αφορά η περίπτωση που απασχολεί τον τελευταίο καιρό την πόλη της Πάτρας αλλά και την Ελληνική Κοινωνία ολόκληρη λαμβάνοντας παγκόσμιες προεκτάσεις μέσω των αστυνομικών δελτίων και sites.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Ποινικολόγων, κ. Γιάννης Γλύκας λέει ότι η νόσος Μινχάουζεν δεν δικαιολογεί σε καμμία περίπτωση την ένοχη καθώς ο πάσχων έχει επίγνωση του τι κάνει.
Παρόλα αυτά δεν είναι πρώτη φορά που μια τέτοια περίπτωση απασχολεί την επικαιρότητα προκαλώντας ανατριχίλα στην τοπική κοινωνία αλλά και παγερή αίσθηση παγκόσμια.
Παρόμοιες περιπτώσεις που απασχόλησαν για καιρό την επικαιρότητα και ταλάνισαν τις Αστυνομικές Αρχές εως ότου εξιχνιασθούν παρέμειναν χαραγμένες στις μνήμες του κόσμου για καιρό μέχρι να ξεθωριάσουν και ξεχασθούν σιγά σιγά στο πέρασμα του χρόνου.
Η εσκεμμένη και συνειδητή αφαίρεση μιας ανθρώπινης ζωής από έναν άνθρωπο είναι η χειρότερη και σοβαρότερη μορφή εγκλήματος, πίσω από την οποία πάντα υπάρχει ένα κίνητρο, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο κατανοητό, σε καμία όμως περίπτωση αποδεκτό.
Κλασικά και συχνότερα απαντώμενα κίνητρα που ωθούν τον άνθρωπο που έχει σώας τας φρένας, στον φόνο, είναι το σεξ, το χρήμα και η εκδίκηση. Ωστόσο πολλές φορές τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η περίπτωση της αναζήτησης της προσοχής των άλλων μέσα από την προσποίηση της ύπαρξης ασθενειών ή ακόμη και την επιτηδευμένη πρόκληση ασθενειών σε κάποιο πρόσωπο που ο δράστης έχει υπό τη φροντίδα του. Στην ψυχιατρική η κατάσταση αυτή ονομάζεται Σύνδρομο Munchausen δι’ αντιπροσώπου και έχει σταθεί η αιτία για πολλές δολοφονίες παγκοσμίως, με τις κυριότερες να έχουν ως δράστη την μάνα και θύματα τα παιδιά. Το κίνητρο στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι ούτε σεξουαλικό, ούτε οικονομικό, ούτε εκδικητικό, αφού αυτό το οποίο επιδιώκει ο πάσχων -ο οποίος έχει συνείδηση των πράξεών του- είναι η προσέλκυση της προσοχής των άλλων.
Σύγχρονες Μήδειες ανά τον κόσμο
H δράση τoυς πάντοτε πάγωνε την κοινή γνώμη περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο έγκλημα, γιατί συγκέντρωνε στο πρόσωπο του δράστη δύο ακραία αντίθετες ιδιότητες, του δολοφόνου και της μάνας.
Κλασική η περίπτωση της Μήδειας στην αρχαία τραγωδία ως σύμβολο εγκατάλειψης, βίαιης αντίδρασης και ωμής εκδίκησης. Κυριευμένη από ζήλια και πάθος, έχοντας όμως πλήρη συνείδηση των πράξεών της, κινείται ανάμεσα στη μητρική αγάπη και στην απύθμενη ζήλια, έτοιμη με κάθε τρόπο να υπερασπισθεί τον οίκο της, καταλήγοντας να θανατώσει τα ίδια τα παιδιά της για να τιμωρήσει τον σύζυγο της Ιάσονα βρίσκει μιμητές στις «σύγχρονες» Μήδειες. Η παιδοκτόνος Μήδεια είναι προϊόν της φαντασίας του Ευριπίδη, που απέδωσε στην ομώνυμη τραγωδία του, ως πρόσωπο βάρβαρο και πανούργο. Κι έτσι έφτασε ως τις μέρες μας: Η οδύνη και η ευαισθησία μιας πληγωμένης γυναίκας που καταλήγει στην πράξη της εκδίκησης: τον φόνο των ίδιων των παιδιών της!
Μερικές από αυτές τις περιπτώσεις «αντιγράφουν την ευριπίδια τραγωδία οπου κυριαρχεί το ρομαντικό υπόβαθρο της γυναίκας που ανατρέπει τη φύση της, τη μητρότητα για να ικανοποιήσει τη φύση της ως ερωμένη. Η επιλογή της Μήδειας αφήνει ανοιχτές πολλές ερμηνείες και επιτρέπει στην ψυχανάλυση να επέμβει. Η γυναίκα, δηλαδή, αντιδρά επιθετικά προς τον άνδρα, που είναι απόλυτα κυρίαρχος των γυναικών της εποχής εκείνης. Η Μήδεια του μύθου, οι σύγχρονες Μήδειες, είτε αληθείς στην πραγματική ζωή, είτε υποκρινόμενες στην τέχνη, δεν είναι θύματα κάποιας μοίρας, ούτε μιας επίκτητης ψυχασθένειας. Είναι δημιουργήματα της κοινωνίας, στις οποίες ο ανδρικός λόγος είναι καθοριστικός, πιεστικός και διαστρεβλωμένος απέναντι στη γυναίκα, όπως έχει πει σε συνέντευξη του ο κριτικός Βασίλης Ραφαηλίδης.
Αν και η παιδοκτονία είναι ένα σπάνιο έγκλημα, οι λόγοι για τους οποίους ένας γονιός φτάνει να σκοτώσει το παιδί του είναι διάφοροι. Ο φόνος μπορεί να οφείλεται σε κάποια μείζονα ψυχική διαταραχή, ή μπορεί να συμβεί ως αποτέλεσμα μεγάλης κακοποίησης του παιδιού σε ένα ξέσπασμα οργής. Λιγότερες είναι οι περιπτώσεις ευθανασίας, όταν το παιδί υποφέρει από ανίατη αρρώστια. Αρκετές, όμως, είναι οι μητέρες που έχουν σκοτώσει τα παιδιά τους για λόγους εκδίκησης, μεταθέτοντας σε αυτά την οργή τους για το σύζυγο, μια κατηγορία παιδοκτονίας που πολύ δύσκολα γίνεται κατανοητή ή προκαλεί τη συμπάθεια. Ο Stern, το 1948, ονόμασε την περίπτωση αυτή το “σύνδρομο της Μήδειας”.
Η Motz γράφει για την παιδοκτονία: “Η γυναίκα χρησιμοποιεί το σώμα της, ως το πιο ισχυρό επικοινωνιακό μέσο, ως το μεγαλύτερο όπλο της. Εξαιτίας της απόλυτης εξουσίας που έχει η μητέρα στα παιδιά της μέσα στον ιδιωτικό χώρο του σπιτιού της, μερικές διαταραγμένες γυναίκες, στερημένες από μητρική φροντίδα οι ίδιες, βλέπουν τα παιδιά τους ως ναρκισσιστική προέκταση του εαυτού τους. Έτσι, αντί να στρέψει την καταστροφική οργή στον εαυτό της, στρέφει αυτή τη φονική παρόρμηση στο παιδί της. Δηλαδή, η παιδοκτονία ως λειτουργία είναι το καθρέπτισμα της αυτοκτονίας στη φαντασία. Σκοτώνοντας το κακό μέρος του εαυτού της που έχει προβληθεί πάνω στο παιδί, η μητέρα παροδικά έχει εξαφανίσει τα απαράδεκτα μέρη του εαυτού της που δεν έχει απαρτιώσει”.
Το 1951, ο καθηγητής Νευρολογίας και Ψυχιατρικής, ψυχαναλυτής Δημήτρης Κουρέτας, μεταξύ των άλλων γράφει: “Η Μήδεια είναι μια κλινική περίπτωση εγκληματικής προσωπικότητας και ο Ευριπίδης ένας νατουραλιστής που κατέγραψε επιμελώς την ψυχική διαταραχή της”.
Στον αντίποδα του Δ. Κουρέτα, ο Γιώργος Χειμωνάς, ποιητής, νευρολόγος – ψυχίατρος, προλογίζοντας την ελεύθερη απόδοση της Μήδειας, γράφει: “Δε φταίει αυτή, δεν έχει άλλο τρόπο, γιατί κανένα άλλο συναίσθημα δε βρίσκει, δεν υπάρχει για να το χρησιμοποιήσει. Ο πόνος για τα παιδιά είναι το τελευταίο, το μοναδικό τέχνασμά της, που θα την υποτάξει στην πιο μαρτυρική, στην πιο αληθινή, γιατί δεν έμεινε καμιά άλλη αλήθεια από το γάμο τους”.
Οι δύο αυτές απόψεις έχουν στη βάση τους διαφορετικά συναισθήματα για τη Μήδεια. Η πρώτη, χωρίς καμιά συναίσθηση, δεν αναγνωρίζει στην παιδοκτόνο τίποτα κοινό με τον καθημερινό άνθρωπο, αντιμετωπίζει τη συμπεριφορά της ως ακραία απόκλιση από το φυσιολογικό. Η δεύτερη, γεμάτη κατανόηση, αγάπη θα έλεγε κανείς, την ερμηνεύει με επικοινωνιακούς όρους. Η Μήδεια χρησιμοποιεί το σώμα των παιδιών της ως προέκταση του δικού της σώματος, για να μεταφέρει το μήνυμα της οδύνης της.
Ο De Mause γράφει: “Η χρήση των παιδιών ως αποδιοπομπαίων τράγων για να ανακουφιστεί η προσωπική εσωτερική σύγκρουση, έχει αποδειχθεί ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος για να συντηρούμε τη συλλογική ψυχολογική μας ομοιόσταση… Το παιδί χρησιμοποιείται ως δοχείο δηλητηρίου, όπου κανείς μπορεί να προβάλει κομμάτια της ψυχής του που αποποιείται…”.
Και ο De Mause συμπληρώνει «Πάνω στην παιδοκτονία, είτε με τη μορφή θυσιών (θυσία του Αβραάμ στην Παλαιά Διαθήκη, Ιφιγένεια εν Αυλίδι στον Ευριπίδη), είτε ως ανοχή μπροστά στους θανάτους και στην κακοποίηση των παιδιών σε περιοχές που μαστίζονται από τον πόλεμο ή τη φτώχεια, έχουν χτιστεί τα θεμέλια της ανθρωπότητας των εθνών και των θρησκειών. Μάλιστα, η επίθεση εναντίον των παιδιών, στην πραγματικότητα είναι ισχυρότερη και πιο πραγματική επιτυχημένη ιστορική φαντασίωση».
Λίγο πριν από την, με κάθαρση, λήξη του δράματος, ο Ιάσων, στη συγκλονιστική λογομαχία του με τη Μήδεια αυτοονειδίζεται. Αναγνωρίζει πως δεν είχε τα λογικά του, όταν έπαιρνε μαζί του μια βάρβαρη. «Καμιά Ελληνίδα, της λέει με όλη του την αποστροφή, δε θα διέπραττε τα τόσα εγκλήματά σου»
Αλήθεια, αν ανατρέξουμε στα φύλλα του ημερήσιου, του περιοδικού τύπου, στις τηλεοπτικές οθόνες των ΜΜΕ, πόσες σύγχρονες φαρμακεύτριες, πόσες τωρινές Μήδειες θα παρατηρήσουμε σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη μας; Εύκολη σχετικά η ανάλυση, η δικαιολόγηση του εγκλήματος, δύσκολη όμως η αποτροπή!
Ας ανασύρουμε από το χρονοντούλαπο του παρελθόντος κάποιες «σύγχρονες Μήδειες» που βασάνισαν ή έκοψαν το νήμα της ζωής των παιδιών τους υποκινούμενες από διάφορες αιτίες ή εμμονές.
Όταν η μπλόγκερ Λέισι Σπίερς καταδικάστηκε για τη δολοφονία του πεντάχρονου γιου της Γκάρνετ το 2014, , ενω επί σειρά ετών η νεαρή μητέρα από το Κεντάκι απευθυνόταν στο διαδίκτυο για υποστήριξη, παραθέτοντας όλες τις δύσκολες μάχες που έδινε με τα προβλήματα της υγείας του Γκάρνετ αποκρύπτοντας το ένα και μοναδικό πράγμα που τον κρατούσε άρρωστο: ότι η ίδια δηλητηρίαζε κρυφά το παιδί της με αλάτι όπου και πέθανε με βασανιστικό θάνατο.
Η πρώην χημικός και η μητέρα τριών παιδιών Χόουπ Ιμπάρα που είχε προκαλέσει κοινωνική αίσθηση μέσω δημοσιεύσεων δεν ήταν ποτέ άρρωστη αλλά ούτε και η μικρότερη κόρη της την οποία δηλητηρίαζε με κλεμμένα παθογόνα βακτήρια, που προκάλεσαν στο παιδί αναφυλακτικό σοκ. Η Ιμπάρα παραδέχτηκε τελικά πως αυτό που αναζητούσε ήταν «η προσοχή των άλλων», ένα κλασικό σύμπτωμα ατόμου με σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου.
Η ιστορία της Μέριμπεθ Τάινινγκ και των εννέα νεκρών παιδιών της θεωρείται ως μια από τις πιο αινιγματικές και θανατηφόρες περιπτώσεις του συνδρόμου Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου στην ιστορία της διαταραχής. Μεταξύ των ετών 1967 και 1985 στην Νέα Υόρκη, η Τάινινγκ, γέννησε και έθαψε καθένα από τα 9 παιδιά της, μέσα σε διάστημα λίγων μηνών. Τελικά ομολόγησε ότι έπνιξε τα δύο ωστόσο πιστεύεται ευρέως ότι σκότωσε συνολικά τα οκτώ από τα εννέα παιδιά της. Η υπόθεση πάντως ότι η Tinning έπασχε από το σύνδρομο Munchausen δι’ αντιπροσώπου είχε τεθεί υπό αμφισβήτηση, ενώ δεν είναι σαφές εάν έχει ποτέ διαγνωστεί με τη συγκεκριμένη ψυχική ασθένεια.
Η Λίζα Χέιντεν Τζόνσον, από τη Μεγάλη Βρετανία, είχε συνηθίσει στην πολυτέλεια της συμπάθειας των άλλων αφού ο γιος της γεννήθηκε επικίνδυνα πρόωρα. Μόλις το μωρό άρχισε να θεραπεύεται, η Τζόνσον, πεινασμένη για δημοσιότητα εμφανίστηκε σε μια καθημερινή τηλεοπτική εκπομπή για να ενημερώσει τους τηλεθεατές ότι ο γιος της υπέφερε από μια επικίνδυνη για τη ζωή του τροφική αλλεργία η οποία δεν του επέτρεπε να φάει! Είχε περάσει τη ζωή του κολλημένο σε μια αναπηρική καρέκλα με γαντζωμένο επάνω του ένα σωληνάκι που ποτέ δεν χρειαζόταν, ενώ του απονεμήθηκε και το βραβείο «Children of Courage» από τον Βρετανό πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ και τη σύζυγό του.
Το 2011, η 23χρονη Μπλάνκα Μοντάνο από την Αριζόνα καταδικάστηκε σε δεκατρία χρόνια φυλάκιση καθώς σύμφωνα με το κατηγορητήριο συνέβαλε στη μόλυνση των παιδιών της με ξένα βακτήρια, συμπεριλαμβανομένων κοπράνων, από τότε που εκείνα ήταν βρέφη!
Πριν από τη δολοφονία της με ηθικό αυτουργό την κόρη της, η Ντι Ντι Μπλάνσαρντ απολάμβανε τη συμπόνοια του κόσμου. Μέχρι το 2015, η 48χρονη μητέρα από το Μισσούρι είχε καταφέρει να πείσει σχεδόν κάθε φιλανθρωπικό ίδρυμα, ότι η καθηλωμένη σε αναπηρικό καροτσάκι κόρη της, Τζίπσι Ρόουζ, βρισκόταν ένα βήμα πριν τον θάνατο καθώς υπέφερε από λευχαιμία, άσθμα, μυϊκή δυστροφία και άλλες χρόνιες παθολογικές καταστάσεις. Επιπλέον, διέθετε την πνευματική ικανότητα ενός 7χρονου παιδιού. Αυτό, λόγω εγκεφαλικής βλάβης που προκλήθηκε από την πρόωρη γέννησή της. Μικροσκοπική και χωρίς δόντια, η Τζίπσι Ρόουζ ήταν η «ιερή αγελάδα» της μητέρας της.
Συνέβη το 2021 όταν μάνα σκότωσε τα τρία της παιδιά. Ζευγάρι γιατρών είχε μετακομίσει από τη Νότια Αφρική στη Νέα Ζηλανδία μόλις λίγες ημέρες πριν. Ένα απόγευμα ο Γκράχαμ Ντίκασον επέστρεψε στο σπίτι του από το νοσοκομείο όπου εργαζόταν ως ορθοπεδικός και βρέθηκε μπροστά σε ένα αποτρόπαιο θέαμα: Οι τρεις κόρες του, οι 2 ετών δίδυμες Κάρλα και Μάγια και η 6χρονη Λίαν κείτονταν νεκρές μέσα στο σπίτι της οικογένειας. Δράστις της τριπλής δολοφονίας η 40χρονη, επίσης γιατρός, μητέρα των τριών κοριτσιών, Λορέν. Η Λορέν εμφανίστηκε στο δικαστήριο όπου της απαγγέλθηκαν κατηγορίες για την τριπλή δολοφονία. Η ίδια παρέμεινε σιωπηλή σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας και στη συνέχεια οδηγήθηκε σε ψυχιατρική κλινική. H Λόρεν Ντίκασον έχει αρνηθεί όλες τις κατηγορίες για τις τρεις παιδοκτονίες και περιμένει να δικαστεί το 2023
Ήταν 12 Μαρτίου του 2002, όταν ακούστηκε η ετυμηγορία των ενόρκων στο δικαστήριο του Τέξας για το έγκλημα που συγκλόνισε εκείνη την εποχή τον κόσμο: Ένοχη για τον φόνο των πέντε παιδιών της! Η Αντρέα Γέιτς στις 20 Ιουνίου του 2001 είχε δολοφονήσει και τα πέντε παιδιά της πνίγοντας τα στην μπανιέρα του σπιτιού τους! Τα παιδιά ήταν ηλικίας από 7 μηνών έως 7 χρονών. Η Γέιτς υπέφερε από σοβαρά προβλήματα: Επιλόχεια κατάθλιψη, επιλόχεια ψύχωση και σχιζοφρένεια.
Η 27χρονη Κρίστιαν Κ. μητέρα έξι παιδιών, δηλητηρίασε με χάπια και σκότωσε 5 από τα παιδιά της, δύο αγοράκια και τρία κοριτσάκια, ηλικίας από ενός έως 8 ετών. Στη συνέχεια προσπάθησε να αυτοκτονήσει πέφτοντας στις ράγες του τρένου. Επέζησε μόνο ένα από τα παιδιά της 27χρονης, ο 11χρονος Μαρσέλ.
Γουανέτα Χόιτ: Σκότωσε τα 5 παιδιά της, συνελήφθη 20 χρόνια μετά τη δολοφονία του τελευταίου, όταν διαγνώστηκε από το Σύνδρομο Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου. Η δίκη της άρχισε τον Μάιο του 1995.
Η Ισαμπέλ Μαρτίνεζ τον Ιούλιο του 2017 μαχαίρωσε μέχρι θανάτου τον σύζυγό της και τέσσερα από τα παιδιά της, ηλικίας 2, 4, 7 και 10 ετών, πριν αυτοκτονήσει. Η Μαρτίνεζ ομολόγησε την ενοχή της για τους φόνους, λέγοντας ότι πίστευε ότι ένα «πνεύμα σαν τον διάβολο» προσπαθούσε να πάρει τα παιδιά της.
Η Σούζαν Σμιθ τον Οκτώβριο του 1994 έπνιξε τους δυο γιούς της τριών και 14 μηνών στη Νότια Καρολίνα. Η Σμιθ φέρεται να έβγαινε με έναν άντρα που δεν ήθελε παιδιά και για να απαλλαγεί από τα δικά της οδήγησε το αυτοκίνητό της σε μια λίμνη με τα παιδιά δεμένα μέσα. Αρχικά απέδωσε το φονικό σε έναν φανταστικό απαγωγέα, αλλά στη συνέχεια ομολόγησε τα εγκλήματά της. Η Σμιθ καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και δικαιούται αποφυλάκιση υπό όρους το 2024.
Η Νταϊάν Ντάουνς, σε μια παρόμοια υπόθεση το 1997 στο Όρεγκον, 27 ετών τότε, πυροβόλησε τα τρία παιδιά, 3, 7 και 8 ετών και στη συνέχεια προσπάθησε να αυτοκτονήσει. Το ένα παιδί πέθανε, το άλλο υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και το τρίτο έμεινε παράλυτο. Η Ντάουνς, εκείνη την εποχή έβγαινε με έναν παντρεμένο άνδρα που δεν ήθελε παιδιά. Η Ντάουνς υποστήριξε ότι ήταν αθώα, αλλά καταδικάστηκε σε ισόβια συν 50 χρόνια αφού ένα από τα παιδιά που επέζησαν κατέθεσε ότι ήταν η μητέρα της αυτή που τα πυροβόλησε.
Η Ράινα Μερσάνε Ίνα Ταϊντέι τον Δεκέμβριο του 2014 μαχαίρωσε μέχρι θανάτου επτά από τα οκτώ παιδιά της και την ανιψιά της πριν στρέψει το μαχαίρι στον εαυτό της! Η Ταϊντέι, τότε 40 ετών, σκότωσε πρώτα το αγαπημένο κατοικίδιο της οικογένειας, μια πάπια και μετά είπε ότι ένα περιστέρι της έδειξε σημάδι από τον Θεό ότι πρέπει «να σκοτώσει τα παιδιά της για να τα σώσει». Τα θύματα ήταν τέσσερα κορίτσια και τέσσερα αγόρια ηλικίας από 2 έως 14 ετών. Η Ταϊντέι επέζησε της απόπειρας αυτοκτονίας, απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες και κλείστηκε σε μονάδα ψυχικής υγείας.
Γράφει η Σίλεια Δημουλή, Ψυχολόγος: To Σύνδρομο της Μήδειας δεν έχει καταγραφεί ως ψυχιατρική διαταραχή σε καμία διεθνή ταξινόμηση ψυχικών και ψυχιατρικών διαταραχών (DSM ή ICD). Κατά καιρούς βλέπουμε αυτή τη φράση σε σκληρά αστυνομικά δελτία και σχετίζονται με αποτρόπαιες πράξεις. Εμείς οι ειδικοί δεν το χρησιμοποιούμε σαν διάγνωση, όπως θα λέγαμε «σύνδρομο του Μίνχαουζεν (δια αντιπροσώπου)» (γονέας που προκαλεί σωματικές βλάβες ή λέει ψέμματα για την υγεία του παιδιού του ώστε να τραβάει την προσοχή ως εκείνος που φροντίζει). Όμως, είναι πολύ συχνό το φαινόμενο, μέσα σε μια οικογένεια να παρουσιάζονται συμπεριφορές τιμωρητικές προς τα παιδιά από τη μητέρα με στόχο να τιμωρήσουν τον σύζυγο-πατέρα»…
Υποθέσεις που συγκλόνισαν την Ελλάδα αποδεικνύοντας την αρρώστια του ανθρώπινου μυαλού καταγράφονται με σειρά την πιο πρόσφατη.
Ο λόγος για την 29χρονη Χρ. από την Κυψέλη, τη «σύγχρονη Μήδεια» όπως την αποκάλεσαν τα Μέσα, που μπορεί να μην σκότωσε με τα ίδια της τα χέρια τον Ανδρέα, αλλά γνώριζε, αδιαφόρησε και πίστεψε ότι μαζί με τον 33χρονο σύντροφο της θα γλιτώσουν… Έβλεπε τα δύο παιδιά της να υποφέρουν σχεδόν καθημερινά από τη βία που τους ασκούσε ο σύντροφος της… Όταν αυτός έφραξε με πανί και μονωτική ταινία το στόμα και τη μύτη του 7χρονου Ανδρέα, εκείνη -είπε- ότι δεν κατάλαβε τίποτα…
Άκουγε τα παιδιά της να κλαίνε, τα έβλεπε με μώλωπες, αλλά ήταν απασχολημένη με τα βιντεοπαιχνίδια… Είδε το αγοράκι της να ξεψυχάει, τη σορό του να στοιβάζεται σε μία αυτοσχέδια «λάρνακα» σε ένα πλυσταριό, τα οστά του 7χρονου παιδιού της να περιφέρονται μέσα σε μία εργαλειοθήκη…
Πρόκειται για μία πρωτοφανής περίπτωση για τα ελληνικά αστυνομικά χρονικά, αν και κατά το παρελθόν έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 3 περιπτώσεις γυναικών που τους αποδόθηκε ο χαρακτηρισμός της «σύγχρονης Μήδειας».
Το ημερολόγιο δείχνει 14 Ιανουαρίου 1979 και οι περιπατητές στην παραλία της Αναβύσσου έρχονται αντιμέτωποι με ένα σοκαριστικό θέαμα. Η θάλασσα έχει «ξεβράσει» στην ακτή τη σορό μίας νεαρής γυναίκας, η οποία είναι δεμένη με ένα κοριτσάκι. Στο μεσοδιάστημα, οι βατραχάνθρωποι του Λιμενικού, θα ανασύρουν μία ακόμη σορό που ανήκει σε ένα αγοράκι. Οι στιγμές που θα ακολουθήσουν είναι συγκλονιστικές, με τον 32χρονο Ν. σύζυγο να αναγνωρίζει στον νεκροθάλαμο τη σύζυγο του και τα δύο τους παιδιά…Ο 32χρονος Ν. θα υποστηρίξει στις Αρχές ότι η γυναίκα του τον ζήλευε παθολογικά και ότι είχε ήδη μία απόπειρα αυτοκτονίας, εκτιμώντας ότι θέλησε να τον «τιμωρήσει» παίρνοντας στον υγρό τάφο και τα παιδιά τους.
Αν και έχουν περάσει περισσότερα από 25 χρόνια, οι παλιοί κάτοικοι της οδού Λητής στο Αιγάλεω σίγουρα δεν έχουν ξεχάσει την εικόνα της 27χρονης Κ. να βγαίνει από το σπίτι της στον δρόμο και να κρατάει στην αγκαλιά της, μέσα στα αίματα, το άψυχο σώμα του γιου της. Η γυναίκα αντιμετώπιζε ψυχολογικά προβλήματα, τα οποία αναγνώρισε και το δικαστήριο που διέταξε τον εγκλεισμό της σε ψυχιατρείο, κατακρεουργώντας με ένα μαχαίρι τον μόλις 3 ετών αγοράκι της. Αρχικά, η «σύγχρονη Μήδεια» είχε υποστηρίξει ότι στο σπίτι μπήκαν ληστές και μαχαίρωσαν το παιδί της, χωρίς όμως κάτι τέτοιο να προκύπτει από την έρευνα της Αστυνομίας. Τα ψυχολογικά προβλήματα της Κ. είχαν γίνει ακόμη πιο έντονα μετά τον χωρισμό της από τον σύζυγο της, με τον οποίον είχαν αποκτήσει τέσσερα παιδιά, ενώ είχε αποπειραθεί τουλάχιστον πέντε φορές να δώσει τέλος στη ζωή της! Την ημέρα της τραγωδίας (σ.σ. στις 21 Νοεμβρίου 1995), ο γιος της έπαιζε ανυποψίαστος στο χολ, μέχρι που κάποια στιγμή η μητέρα του άρπαξε ένα κουζινομάχαιρο κι άρχισε να τον χτυπάει όπου βρει…
Τον παγωμένο Ιανουάριο του 1997, μία 47χρονη γυναίκα δηλητηρίασε την 9 μηνών έγκυο κόρη της στο χωριό Κακοτάρι Ηλείας. Αυτό ακριβώς ήταν και το «έγκλημα» της 22χρονης Κωστούλας –της μεγαλύτερης από τις τρεις κόρες της οικογένειας-, καθώς είχε συνάψει σχέση με άνδρα όντας ανύπαντρη. Η μητέρα της, η 47χρονη Π., δεν μπόρεσε ποτέ να τη συγχωρέσει, έβαλε την… κατακραυγή της τοπικής κοινωνίας πάνω από τη ζωή της κόρης της και αποφάσισε να την σκοτώσει η ίδια. Για την ίδια ήταν μία στιγμή «κάθαρσης» ενόψει της κατακραυγής που πίστευε ότι θα βίωνε από τους συγχωριανούς της, σε μία απόφαση χωρίς λογική…
Μία υπόθεση που ακόμη και σήμερα συγκλονίζει είναι η δολοφονία, στη Σιάτιστα Κοζάνης, του 23χρονου Κώστας Πολύζου από τη μητέρα και τον πατριό του, τον Φεβρουάριο του 2011 (σ.σ. πιθανότατα στις 18 του μηνός). Για πέντε ολόκληρα χρόνια πίστευαν ότι είχαν διαπράξει το «τέλειο έγκλημα», καθώς μετά τη δολοφονία του παιδιού φρόντισαν να κρύψουν τη σορό του 23χρονου σε ένα ερημικό χωράφι, πολλά χιλιόμετρα μακριά από τη Σιάτιστα, ενώ την κάλυψαν με κλαδιά και θάμνους. Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν 7 μήνες, μέχρι το σκυλί ενός κυνηγού να τον εντοπίσει σε κατάσταση προχωρημένης σήψης, με τη φόρμα που φορούσε στο σπίτι και χωρίς παπούτσια… Σημαντική συμβολή στις έρευνες της ΕΛ.ΑΣ. έπαιξε και η τηλεοπτική εκπομπή της Αγγελικής Νικολούλη, αναδεικνύοντας μαρτυρίες από το χωριό ατόμων που γνώριζαν της εντάσεις στο εσωτερικό της οικογένειας. Αυτό, παρά το γεγονός ότι από την αρχή η «σύγχρονη Μήδεια» και ο σύντροφός της –που χτύπησε και στραγγάλισε τον Κωστή- είχαν πέσει σε κάποιες αντιφάσεις.
Στο ακροατήριο θα αποκαλυφθεί ότι οι λόγοι της δολοφονίας ήταν οικονομικοί, με τον εισαγγελέα της έδρας να τονίζει: «Αντί να βοηθήσουν το παιδί να ορθοποδήσει, το κατέστρεψαν οικονομικά»!
Η απάντηση στο ερώτημα αν η παιδοκτονία ήταν πάντα ένα τραγικό γεγονός είναι εύκολη και δυσάρεστη.
Για την ακρίβεια, μέχρι πριν 4000-5000 χρόνια, στην προϊστορική περίοδο, ήταν σχεδόν μια καθημερινότητα! Ναι, κι όμως, οι σχετικοί ερευνητές υπολογίζουν πως μέχρι και 1 στα 4 παιδιά αφηνόταν να πεθάνει τότε, από το κρύο ή τα άγρια ζώα. Ή ριχνόταν στον Καιάδα, για να θυμηθούμε και αντίστοιχα φαινόμενα της κοντινής μας, ιστορικής εποχής. Ήταν απλώς μια καθημερινή επιλογή εξοικονόμησης πόρων, ώστε να μην εξαντλούνται οι αντοχές των ανθρώπων, σε μια εποχή χωρίς αντισύλληψη.
Από τότε μέχρι τώρα, πολλά άλλαξαν. Οι γυναίκες δε γεννάνε το ίδιο συχνά, η ζωή μας είναι μακράν πιο εύκολη, η ανθρώπινη ζωή θεωρείται πολύ πιο σημαντική και η αφαίρεσή της έγκλημα και αποτρόπαια πράξη. Πλέον, δε δικαιολογείται να μην κάνουμε τα πάντα για την επιβίωση κάθε παιδιού. Μέσα από τις ιδέες των αρχαίων φιλοσόφων, των σύγχρονων θρησκειών, του ανθρωπισμού και του ρομαντισμού, τα παιδιά έγιναν ένα θαύμα και οι μητέρες οι ιέρειες αυτού του θείου δώρου.
Φυσικά, η πραγματικότητα σπάνια είναι τόσο ρόδινη. Έτσι, πολλές μητέρες δέχονται τεράστια πίεση και κάποιες… σπάνε. Πίεση από το περιβάλλον τους, από τις κοινωνικές πεποιθήσεις και από τις ίδιες τις σκέψεις τους, πως θα έπρεπε να είναι χαρούμενες, πως ο ερχομός ενός παιδιού στον κόσμο δεν είναι τίποτα άλλο από ευτυχία και το επιστέγασμα μιας ονειρεμένης σχέσης.
Έτσι λοιπόν, μαζί με τις τρελαμένες ορμόνες της λοχείας και την πίεση από τις νέες ανάγκες και υποχρεώσεις ενός παιδιού, κάποιες μητέρες αναπτύσσουν σοβαρές ψυχικές παθήσεις, όπως η επιλόχεια κατάθλιψη ή ψύχωση.
Πολλές από τις περιπτώσεις παιδοκτονιών, ειδικά το 1ο έτος της ζωής, οφείλονται σε τέτοιες καταστάσεις. Αν απορείτε πώς μια γυναίκα με κατάθλιψη φτάνει στο φόνο του παιδιού της, σκεφτείτε το κάπως έτσι: μια γυναίκα σε αυτή την κατάσταση, ζει καθημερινά τόσο βαθιά και βασανιστική θλίψη, αδιέξοδο, αδυναμία και απόγνωση, που ο θάνατος της φαίνεται σαν μια όαση μέσα στην έρημο που ζει. Πολλές φορές το θύμα θα είναι η ίδια. Κάποιες άλλες, φαντάζεται ότι το παιδί της είναι που βασανίζεται και θέλει να το βγάλει από αυτήν την ταλαιπωρία…
Φυσικά, δεν είναι πάντα έτσι. Πολλές φορές, αιτίες αυτού του κακού είναι άλλες. Η κακοποίηση που έχει δεχτεί η ίδια και τη μεταβιβάζει στο παιδί της, δύσκολες συνθήκες επιβίωσης, προβλήματα νοημοσύνης ή σοβαρές διαταραχές προσωπικότητας. Ένα είναι σίγουρο: καμία μητέρα, ποτέ, δε σκότωσε το παιδί της χωρίς να έχει έναν πολύ σοβαρό λόγο. Τουλάχιστον, στα δικά της μάτια… Αυτό φυσικά δε δικαιολογεί μια τέτοια πράξη, ειδικά στις μέρες μας, που υπάρχουν τρόποι να βοηθηθεί. Μας δείχνει όμως μια λύση.
Αυτό που μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε όλοι μας, δεν είναι να πέφτουμε από τα σύννεφα και να κατηγορούμε. Είναι να είμαστε παρατηρητικοί, υποστηρικτικοί και με κατανόηση. Να προσπαθούμε να βλέπουμε τα σημάδια και να ελαφρύνουμε τους ώμους των μητέρων (και των πατέρων), αντί να τους ανεβάζουμε τον πήχυ.
Να είμαστε ανοιχτοί στο να πάρει κάθε άνθρωπος που υποφέρει βοήθεια και να γίνουμε πολύ πειστικοί, όταν αυτός ο άνθρωπος είναι κάποιος δικός μας ή φίλος, ότι πρέπει να δεχτεί τη βοήθεια. Όχι ενός life-coach ή μιας μελλοντολόγου, αλλά ενός επαγγελματία της ψυχικής υγείας.
