Του Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου
Πως πέτυχε η Κίνα το οικονομικό θαύμα της; Πως επέβαλε τη δική της Παγκοσμιοποίηση σε μεγάλο μέρος της Ασίας, της Αφρικής και του Ειρηνικού; Πως έφτασε στο σημείο να αγοράζει λιμάνια, αεροδρόμια και στρατηγικές βιομηχανίες στην Ευρώπη; Πως μια πάμφτωχη και στα όρια της χρεωκοπίας χώρα πριν λίγες δεκαετίες απειλεί σήμερα να αφαιρέσει από τις ΗΠΑ το σκήπτρο της παγκόσμιας κυριαρχίας; Ποιο ήταν το βασικό λάθος της δυτικής Παγκοσμιοποίησης που επέτρεψε στην Κίνα να αναπτυχθεί; Γιατί οι Αμερικανοί αδιαφορούν πλέον για τη Μέση Ανατολή και έχουν σαν πρώτο στόχο της εξωτερικής τους πολιτικής την περικύκλωση της Κίνας στον Ειρηνικό;
Θα προτείνω τέσσερεις λόγους για την εκρηκτική ανάπτυξη της Κίνας που αιφνιδίασε τη Δύση. Πρώτος λόγος η αξιοποίηση του μεγάλου πληθυσμού της. Το 1,4 δισεκατομμύριο του κινέζικου πληθυσμού είναι πολύ μεγαλύτερη παραγωγική δύναμη από όλον αθροιστικά τον πληθυσμό των χωρών της Δύσης. Το 2030 η Κίνα θα είναι η πρώτη οικονομία του πλανήτη σύμφωνα με μελέτη της Price Waterhouse Coopers που δημοσιεύθηκε το 2017 προβληματίζοντας τα δυτικά επιτελεία. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή το 2050 η Κίνα θα συνεχίσει να είναι πρώτη ενώ η Ινδία θα εκτοπίσει την οικονομία της Αμερικής από την δεύτερη θέση και στην τέταρτη θέση θα βρίσκεται η Ινδονησία. Κίνα, Ινδία και Ινδονησία θα κερδίσουν τις πρώτες θέσεις στην παγκόσμια οικονομία και εξαιτίας των πληθυσμών τους που θα είναι τότε οι μεγαλύτεροι του πλανήτη.
Δεύτερος λόγος είναι το ολέθριο λάθος της Δύσης να στείλει τις βιομηχανίες της σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία επειδή είχαν πληθώρα φτηνών εργατικών χεριών. Αυτή η οικονομική στρατηγική που ήταν βασική φιλοσοφία της δυτικής Παγκοσμιοποίησης απέφερε αρχικά μεγάλα κέρδη στις δυτικές πολυεθνικές. Σταδιακά όμως έφερε την κάθετη ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας της Κίνας και τη σταδιακή αποξένωση της Δύσης από κρίσιμους παραγωγικούς κλάδους. Σήμερα η παραγωγική βάση του πλανήτη βρίσκεται ουσιαστικά στην Κίνα και στην Άπω Ανατολή και όχι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που παρουσίασε το ΔΝΤ, τον Απρίλιο, η Κίνα βρίσκεται στην πρώτη θέση ανάμεσα στις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη για το 2022. Η σύγκριση που έκανε το ΔΝΤ έγινε όχι με τα ονομαστικά ΑΕΠ των χωρών αλλά με τα ΑΕΠ όταν υπολογίζονται με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (PPP GDP) που είναι και ο ορθότερος τρόπος για να βγουν σωστά συμπεράσματα.
Largest economies in the world by PPP GDP in 2022
according to International Monetary Fund estimates
Τρίτος λόγος είναι ο κρατικός έλεγχος της κινέζικης οικονομίας. Αποδείχθηκε ότι ο καπιταλισμός κέρδισε τη μάχη από την Σοβιετική Ένωση που δεν επέτρεπε την ιδιωτική οικονομία. Στην περίπτωση της Κίνας αποδεικνύεται όμως πως μια υβριδική οικονομία, όπου επιτρέπεται η ιδιωτική οικονομία εφόσον συντονίζεται από το κράτος, μπορεί να κερδίζει τη μάχη από τον άναρχο καπιταλισμό που οι αγορές δρουν χωρίς καμία κρατική παρέμβαση. Τα πλεονεκτήματα της κρατικής κατεύθυνσης της οικονομίας στην περίπτωση της Κίνας φάνηκαν στην προώθηση του προγράμματος “Μία Ζώνη Ένας Δρόμος”. Προσπαθήστε να φαντασθείτε την επιβλητική εικόνα ενός κράτους που συντονίζει σαν σε φάλαγγα τις χιλιάδες μεγάλες επιχειρήσεις της Κίνας και στη συνέχεια τις στρέφει σε στόχους στο εξωτερικό.
Τέταρτος λόγος η ευφυής αντίδραση της Κίνας στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Αντί να προχωρήσει σε πολιτικές αυστηρής λιτότητας όπως για παράδειγμα η ΕΕ ή να μιμηθεί το πρόγραμμα των ΗΠΑ που μοίρασε χρήμα αλλά κυρίως στις τράπεζες, ακολούθησε κεϋνσιανές πολιτικές. Εφάρμοσε άμεσα ένα πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας με 586 δισεκατομμύρια δολάρια που κατευθύνθηκαν στη δημιουργία δημοσίων έργων. Με αυτά τα χρήματα η Κίνα απέκτησε 21 αεροδρόμια, μετρό, σιδηροδρομικές γραμμές υψηλής ταχύτητας και άλλες σημαντικές υποδομές. Με αυτή λοιπόν την κλασσική κεϋνσιανή συνταγή της αύξησης δημοσίων δαπανών σε περίοδο κρίσης, κατάφερε και βγήκε αλώβητη από την κρίση.
Κατάφερε μάλιστα η κινέζικη κυβέρνηση, δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2008, να προχωρήσει και στο επόμενο κεϋνσιανό βήμα, σε αύξηση κατά 24% των μισθών!
Βλέπουμε λοιπόν εδώ την σαφή επικράτηση του ευέλικτου κινέζικου μοντέλου που ακολούθησε τον Κέυνς σε βάρος της Δύσης και ειδικά της ΕΕ που βασίστηκε σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές μείωσης των δημοσιονομικών δαπανών, οι οποιες κατέστρεψαν τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Παράλληλα ισοπέδωσαν τα εισοδήματα των ευρωπαϊκών νοικοκυριών και διέλυσαν τη μεσαία τάξη. Σε αυτό το κλίμα απογοήτευσης και οργής των ευρωπαϊκών λαών είναι που εμφανίζεται και η ακροδεξιά. Δεν είναι όμως μόνο η εμφάνιση της ακροδεξιάς, η τιμωρία για τον νεοφιλελευθερισμό των Ελίτ αλλά και η ήττα της δικής τους Παγκοσμιοποίησης από την Κινέζικη Παγκοσμιοποίηση.
