Η Ευρώπη οδεύει προς μια κρίση ενεργειακού εφοδιασμού αυτόν τον χειμώνα, που θα οδηγήσει σε ελλείψεις, υψηλές τιμές και οικονομική ύφεση, επισημαίνει έκθεση του Economist Intelligence Unit.
Ένας κρύος χειμώνας και η έλλειψη αλληλεγγύης στην ΕΕ θα μπορούσαν να κάνουν τα πράγματα χειρότερα, σύμφωνα με την έκθεση.Η οικονομική ζημιά που προκαλείται από αυτήν την ενεργειακή κρίση διαφέρει από χώρα σε χώρα. Θα εξαρτηθεί, επίσης, από έναν αριθμό παραγόντων που παραμένουν αβέβαιοι:Πόσο κρύος θα είναι ο χειμώνας; Η χειμερινή κατανάλωση φυσικού αερίου στην ΕΕ από το 2014 κυμάνθηκε μεταξύ 130 – 148 δισ. κυβικά μέτρα. Επί του παρόντος, η ΕΕ έχει αποθηκευμένα 79 δισ. κυβικά μέτρα, σχεδόν τα δύο τρίτα της συνολικής χωρητικότητας. Περισσότερες χώρες θα αντιμετωπίσουν ελλείψεις φυσικού αερίου σε περίπτωση έντονου χειμώνα.Θα επικρατήσει η αλληλεγγύη της ΕΕ;
Η αλληλεγγύη θα μπορούσε να καταρρεύσει, όχι μόνο λόγω της μείωσης της ζήτησης αλλά και λόγω του τρόπου κατανομής του φυσικού αερίου στα κράτη μέλη της ΕΕ.Πόσο εκτεταμένη θα είναι η αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου; Εμφανίζονται αναφορές για μεταπήδηση γερμανικών βιομηχανικών επιχειρήσεων από το φυσικό αέριο σε άλλης μορφής ενέργεια. Η έκταση και η αποτελεσματικότητα αυτών των προσπαθειών θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη συνολική ζήτηση φυσικού αερίου της ΕΕ αυτό τον χειμώνα.
Ποιοι τομείς θα πληγούν; Οι προσπάθειες σε επίπεδο ΕΕ και επιχειρήσεων για μείωση της κατανάλωσης θα περιορίσουν την ποσότητα του φυσικού αερίου που θα είναι αναγκαία τον χειμώνα, αλλά οι πιο εκτεθειμένες χώρες θα πρέπει να λάβουν δύσκολες πολιτικές αποφάσεις για περαιτέρω μείωση της ζήτησης. Αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν το «πάγωμα» της βιομηχανικής παραγωγής, την επιβολή αυξήσεων στις τιμές, ακόμη και περιορισμούς στη χρήση της οικιακής θέρμανσης.
Οι πιο επικίνδυνες οικονομίες
Οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης θα πληγούν περισσότερο καθώς όχι μόνο θα αντιμετωπίσουν ελλείψεις φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα, αλλά θα υποφέρουν από τις επιπτώσεις του δελτίου φυσικού αερίου στον γερμανικό βιομηχανικό τομέα, δεδομένης της ένταξής τους σε γερμανικές αλυσίδες εφοδιασμού.
Η Ουγγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Σλοβακία βασίζονταν ιστορικά στο ρωσικό φυσικό αέριο, σχεδόν στο σύνολο των αναγκών τους και δεν έχουν πρόσβαση σε τερματικούς σταθμούς LNG.
Οι εναλλακτικές προμήθειες θα πρέπει να έρθουν μέσω χωρών που επίσης πρόκειται να έχουν έλλειψη φυσικού αερίου (Γερμανία, Ιταλία και Αυστρία), επομένως η προσφορά θα είναι περιορισμένη, κάτι που θα οδηγήσει σε κατάρρευση την αλληλεγγύη της ΕΕ.Τα ποσοστά αποθήκευσης είναι συγκριτικά υψηλά στην Τσεχική Δημοκρατία (79%) και τη Σλοβακία (70%) και λιγότερο στην Ουγγαρία (51%), αλλά δεν επαρκούν για να καλύψουν όλες τις ανάγκες σε φυσικό αέριο.
Η Ουγγαρία ελπίζει να αξιοποιήσει τις θερμές σχέσεις που έχει με τη Ρωσία στις διαπραγματεύσεις για νέες προμήθειες μέσω του Balkan Stream.
Εν τω μεταξύ, η αγορά αερίου στην αγορά spot είναι πολύ ακριβή (οι τιμές φέτος και είναι τετραπλάσιες από αυτές στις ΗΠΑ).
Ο αρνητικός οικονομικός αντίκτυπος θα γίνει περισσότερο αισθητός στον βιομηχανικό τομέα, λόγω χαμηλότερης ενεργειακής απόδοσης σε αυτές τις χώρες από τον μέσο όρο της ΕΕ, κάτι που σημαίνει ότι τα κέρδη των επιχειρήσεων θα πληγούν δυσανάλογα από τις υψηλές τιμές στην ενέργεια.
Οι τομείς που θα πληγούν περισσότερο από τις ελλείψεις φυσικού αερίου θα είναι τα βασικά μέταλλα και τα χημικά.
Στον τομέα των νοικοκυριών, πολιτικές για την προστασία των καταναλωτών από την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου αναθεωρούνται: στην Ουγγαρία η χρήση ενέργειας πάνω από τον μέσο όρο των νοικοκυριών χρεώνεται τώρα με τιμές κοντά στην αγορά, ενώ η Τσεχική Δημοκρατία θα αυξήσει το τέλος από τον Σεπτέμβριο.
Η Σλοβακία σχεδιάζει να διατηρήσει τα μέτρα προστασίας των καταναλωτών, ωστόσο οι σφιχτοί προϋπολογισμοί των νοικοκυριών αναμένεται να περιορίσουν τις καταναλωτικές δαπάνες.Ο Economist αναθεωρεί προς τα κάτω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη σε αυτές τις οικονομίες κατά περίπου 4 ποσοστιαίες μονάδες, με το ισχυρό «χτύπημα» να έρχεται κυρίως το 2023.
Η Γερμανία είναι μια σημαντική οικονομία στην ΕΕ – αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο του ΑΕΠ του μπλοκ. Ετσι, μια ύφεση που προκαλείται από τις ελλείψεις φυσικού αερίου θα έχει σοβαρές δευτερογενείς επιπτώσεις.
Η Ιταλία έχει επίσης μεγάλο βιομηχανικό τομέα (24% του ΑΕΠ) και υψηλή εξάρτηση από το ρωσικό αέριο (40%, αν και μειώθηκε στο 25% λόγω των υψηλότερων εισαγωγών από την Αλγερία, το Αζερμπαϊτζάν και αλλού).
Ο Economist αναθεωρεί προς τα κάτω τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη σε αυτές τις οικονομίες κατά 2-3 ποσοστιαίες μονάδες, κυρίως το 2023.
Οι υψηλές τιμές της ενέργειας θα περιορίσουν την οικονομική δραστηριότητα σε ολόκληρη την ΕΕ αυτόν τον χειμώνα, ακόμη και σε χώρες που έχουν αποφύγει τις ελλείψεις φυσικού αερίου, όπως η Βουλγαρία και οι χώρες της Βαλτικής, όπου η επιβάρυνση στο «καλάθι της νοικοκυράς» θα επηρεάσει την οικονομία.
Ο Economist αναμένει ύφεση στην Ευρώπη αυτόν τον χειμώνα, με τον μεγαλύτερο οικονομικό αντίκτυπο να έρχεται το τέταρτο τρίμηνο του 2022 και το πρώτο τρίμηνο του 2023. Ένα μη υποστηρικτικό παγκόσμιο πλαίσιο – δεδομένης της νομισματικής σύσφιξης των ΗΠΑ, της επιβράδυνσης της ανάπτυξης της Κίνας και της αυξανόμενης νευρικότητας των επενδυτών – θα επιδεινώσει την ευρωπαϊκή ύφεση.
