Σημαντικά χαμηλότερα από τις προβλέψεις των οικονομολόγων διαμορφώθηκε το ΑΕΠ της Τουρκίας το τρίτο τρίμηνο του 2023, σε μια ένδειξη ότι η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής της κεντρικής τράπεζας υπό τη νέα της ηγεσία, που έχει ως στόχο να προσελκύσει επενδυτές χωρίς να καταρρεύσει η ανάπτυξη, αποδίδει καρπούς.
Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3%, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την Πέμπτη, πολύ πιο κάτω από το αναθεωρημένο 3,3% του δεύτερου τριμήνου και το χαμηλότερο από όλες τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων που κατέγραψε το Bloomberg, οι οποίες κατά μέσο όρο διαμορφώνονταν στο 1%.
Σε ετήσια βάση η ανάπτυξη το τρίτο τρίμηνο ήταν 5,5% υψηλότερο, έναντι 3,9% την προηγούμενη αντίστοιχη περίοδο.
Η μεγάλη στροφή της κεντρικής τράπεζας από τη νομισματική χαλάρωση είχε άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία, σχολίασε στο Bloomberg η Selva Demiralp, καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Koc της Κωνσταντινούπολης. Ένας άλλος «σημαντικός παράγοντας που κατέστειλε τον ρυθμό ανάπτυξης το τρίτο τρίμηνο είναι η χαμηλή ζήτηση για τουρκικές εξαγωγές λόγω της επιβράδυνσης στην Ευρώπη», πρόσθεσε η ίδια.
Η ικανότητα της Τουρκίας να επιτύχει την ανάπτυξη είναι σημαντική καθώς μπαίνει στην τελική ευθεία πριν από τις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου, που θα μπορούσαν να αμβλύνουν την αποφασιστικότητα των κυβερνώντων, την ώρα που ο πληθωρισμός επιταχύνεται πάνω από το 60%.
Η επανεκλογή του Ερντογάν τον Μάιο έθεσε τις βάσεις για μια αλλαγή προτεραιοτήτων με τον διορισμό τεχνοκρατών σε καίρια πόστα: του Μεχμέτ Σίμσεκ στο υπουργείο Οικονομικών και της Χαφιζέ Γκαγιέ Ερκάν στην Κεντρική Τράπεζα.
Το μήνυμα Σίμσεκ
Η οικονομία «προχωρά προς μια πιο ισορροπημένη σύνθεση στην ανάπτυξη», δήλωσε ο Σίμσεκ μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Διεμήνυσε, δε, ότι «θα συνεχίσουμε τις προβλέψιμες και βασισμένες σε κανόνες πολιτικές μας, έως ότου ο πληθωρισμός και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειωθούν οριστικά και επιτευχθεί μακροοικονομική σταθερότητα. Θα ενισχύσουμε έτσι [να θέτουμε] τα θεμέλια για βιώσιμη υψηλή ανάπτυξη».
Η προοπτική μιας ήπιας προσγείωσης για την οικονομία του 1 τρισ. δολαρίων της Τουρκίας θα ήταν μια δικαίωση για την Ερκάν, η οποία υποστήριξε ότι η σταθερότητα των τιμών είναι κρίσιμη για τη βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ πριν από τον διορισμό της τον Ιούνιο, η οικονομική πολιτική του Ερντογάν στηριζόταν για χρόνια σε πολιτικές που ενίσχυαν την οικονομία σε βάρος του πληθωρισμού και της λίρας.
Με το βλέμμα στη μείωση του πληθωρισμού
«Σε μια κατάσταση κατά την οποία ο πληθωρισμός και η αστάθεια είναι υψηλά, η διαδικασία αποπληθωρισμού μπορεί να ξεκινήσει με ελάχιστο συμβιβασμό στην ανάπτυξη έως ότου ο πληθωρισμός υποχωρήσει ξανά σε ορισμένα επίπεδα», δήλωσε η Ερκάν μια μέρα πριν τις ανακοινώσεις για το ΑΕΠ. «Σε αυτό το σημείο ο στόχος πρέπει να είναι να διατηρηθεί αποφασιστικά η διαδικασία μείωσης του πληθωρισμού».
Με αλλεπάλληλες μηνιαίες αυξήσεις από τον Ιούνιο, το βασικό επιτόκιο πενταπλασιάστηκε στο 40% τον Νοέμβριο, με σωρευτική άνοδο κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες μόνο το τρίτο τρίμηνο. Η κεντρική τράπεζα αναμένει ότι η αύξηση των τιμών θα κορυφωθεί τον επόμενο Μάιο στο 75%, κλείνοντας το 2024 στο 36% από 65% στο τέλος του 2023.
Οι αναλυτές
Ωστόσο, μια παρατεταμένη οικονομική ύφεση πιθανότατα δεν είναι στα σχέδια της Τουρκίας, δεδομένου ότι η κεντρική τράπεζα αρχικά υιοθέτησε μια σταδιακή προσέγγιση στη σύσφιγξη της πολιτικής της και με το παραγωγικό κενό της χώρας να παραμένει υψηλό. Ένα μοντέλο που αναπτύχθηκε από τον Demiralp μαζί με άλλους ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Koc έδειξε ότι η πιθανότητα ύφεσης είναι μικρότερη από 20%.
Πίσω από τις αδύναμες τριμηνιαίες επιδόσεις της οικονομίας κρυβόταν μια «επιβράδυνση της εγχώριας ζήτησης», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της QNB Finansbank, Erkin Isik, οι προβλέψεις του οποίου ήταν από τις πιο ακριβείς στην πρόβλεψη των πιο πρόσφατων στοιχείων για το ΑΕΠ.
«Οι προκαταρκτικοί δείκτες υποδηλώνουν ότι μια μέτρια επιβράδυνση θα συνεχιστεί το τέταρτο τρίμηνο», είπε. Αλλά, σημείωσε ότι «μπορεί να χρειαστεί μια πιο αξιοσημείωτη επιβράδυνση για μια προοπτική πληθωρισμού που είναι συμβατή με την προβλεπόμενη πορεία της κεντρικής τράπεζας».
