Η Βουλγαρία προχωρά σε μια συμφωνία για το φυσικό αέριο που θα δημιουργήσει μια ευρωπαϊκή “κερκόπορτα για το ρωσικό αέριο”, παρά τις αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ τουρκικών και βουλγαρικών κολοσσών φυσικού αερίου βάζει τη Βουλγαρία σε τροχιά σύγκρουσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι όροι ουσιαστικά σημαίνουν ότι το ρωσικό αέριο, που “βαπτίστηκε” τουρκικό, θα μπορούσε να εισρεύσει στα δίκτυα της ΕΕ σε μια στιγμή που το μπλοκ θέλει να διασφαλίσει ότι ούτε ένα ευρώ δεν θα χρηματοδοτήσει την πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου.
Επιδεινώνοντας τη σύγκρουση, η συμφωνία είναι το τελευταίο και, ίσως, το πιο δραματικό επεισόδιο σε μια μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ της Κομισιόν και της κρατικής εταιρείας Bulgargaz της Βουλγαρίας. Αυτό φέρεται να περιλαμβάνει ζητήματα απερίσκεπτης πολιτικής, αδιαμφισβήτητης κρατικής υποστήριξης και συνεπούς προσπάθειας συντριβής του ιδιωτικού ανταγωνισμού.
Remaining Time-0:00
Fullscreen
Mute
Μιλώντας στο Brussels Signal, ο πρόεδρος της Βουλγαρικής Ένωσης Φυσικού Αερίου, Σβέτοσλαβ Ιβάνοφ, είπε: “Οι διαμάχες που έχουν προκύψει σχετικά με τη… συμφωνία μεταξύ Βουλγαρίας και Τουρκίας δεν αποτελούν έκπληξη για όποιον ακολουθεί τη βουλγαρική ενεργειακή πολιτική. [Αυτή η συμφωνία] είναι μια φυσική εξέλιξη για την πολιτική του κράτους για την προστασία του κρατικού μονοπωλίου”.
Η Τουρκία
Οι όροι της συμφωνίας εγείρουν υποψίες.
Πρώτον, στη συμφωνία μεταξύ της Bulgargaz και της κρατικής Botaş της Τουρκίας φαίνεται ότι η Bulgargaz είναι ριγμένη από τη συμφωνία. Παραδείγματα περιλαμβάνουν το γεγονός ότι η Bulgargaz θα πληρώσει εκθετικά περισσότερα για τη 13ετή διάρκεια του συμβολαίου από τη Botaş.
Επιπλέον, εάν το συμβόλαιο λυθεί πρόωρα, τότε η Botaş θα δικαιούται όλα τα τέλη που οφείλονται, ενώ δεν υπάρχει τέτοια εγγύηση για τη βουλγαρική εταιρεία.
Ο Βούλγαρος πρώην διπλωμάτης Ίλιαν Βασίλιεφ έγραψε ότι το σύστημα πέναλτι σχεδιάστηκε σκοπίμως για να αποτρέψει οποιαδήποτε νέα ηγεσία είτε στη βουλγαρική κυβέρνηση είτε στη Bulgargaz από το να αρνηθούν τη συμφωνία, καθώς μια τέτοια κίνηση θα χρεοκόπησε ουσιαστικά τον εθνικό γίγαντα φυσικού αερίου.
Το πιο ανησυχητικό ζήτημα για πολλούς είναι το γεγονός ότι η κρατική βουλγαρική εταιρεία καλείται να μεταφέρει φυσικό αέριο από την Τουρκία χωρίς να αποκαλύψει τη χώρα προέλευσής της. Εφόσον η Τουρκία προμηθεύεται φυσικό αέριο και άλλα καύσιμα από μια ποικιλία διαφορετικών κρατών, συμπεριλαμβανομένου του Κουβέιτ και του Αζερμπαϊτζάν, θα είναι τελικά δύσκολο, ή σχεδόν αδύνατο, είτε για την ΕΕ είτε για τη βουλγαρική κυβέρνηση να διασφαλίσουν ότι δεν είναι ρωσικής προέλευσης.
Όπως αναφέρει ένα ανακοινωθέν “τα μόρια του αερίου δεν έχουν ετικέτα προέλευσης”.
Ενώ η ΕΕ δεν έχει ακόμη απαγορεύσει το ρωσικό φυσικό αέριο, έχει θέσει ως στόχο το 2027 η Ευρώπη να εξαλείψει την εξάρτησή της από αυτό και να διακόψει εντελώς τις εισαγωγές. Το κρατικό μονοπώλιο της Βουλγαρίας θα είναι ουσιαστικά δεσμευμένο σε συμβόλαιο μέχρι το 2036, για το οποίο ο Βασίλεφ είπε ότι το εισαγόμενο ρωσικό αέριο θα επανασυσκευάζεται ως “τουρκικό αέριο”.
Στις 3 Σεπτεμβρίου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εξέφρασε τις ελπίδες του “να δημιουργηθεί ένας κόμβος φυσικού αερίου στην Τουρκία στο εγγύς μέλλον” κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνάντησης με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Σότσι.
“Κακή πίστη” και βουλγαρικό αέριο.
Η Κομισιόν έχει βάλει στο μικροσκόπιό της τη συμφωνία. Το ερώτημα είναι εάν η τουρκο-βουλγαρική συμφωνία παραβιάζει το δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ. Μεταξύ των θεμάτων είναι το γεγονός ότι τα δικαιώματα μεταφοράς φυσικού αερίου πρέπει να είναι ανοιχτά σε μια ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών όταν διασχίζει τα εσωτερικά σύνορα, αν και αυτό δεν ισχύει για συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ χωρών της ΕΕ και τρίτων χωρών.
Αυτό δεν εμπόδισε την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εμπόρων Ενέργειας (EFET) να δημοσιεύσει μια ανοιχτή επιστολή λέγοντας ότι πολλές πτυχές της συμφωνίας, όπως αυτό που είπε η EFET ήταν ο μυστικός χαρακτήρας της, παράλληλα με την ειδική πρόσβαση σε υποδομές που δόθηκε στα δύο κρατικά μονοπώλια εξακολουθούν να υπάρχουν. παραβιάσεις της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού της ΕΕ.
Ο Ιβάνοφ συμφώνησε, λέγοντας ότι η συμφωνία δίνει “μονοπωλιακά πλεονεκτήματα… στις κρατικές εταιρείες”.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει μακρά ιστορία διενέξεων με την Bulgargaz. Όπως συμβαίνει με πολλές χώρες της ανατολικής Ευρώπης, η Βουλγαρία ήταν υποχρεωμένη να διαλύσει και να ιδιωτικοποιήσει πολλές από τις κρατικές εταιρείες της που υπήρχαν υπό τον κομμουνισμό. Αυτό δεν συνέβη με την Bulgargaz, κληρονόμο της Εταιρείας Πετρελαίου και Αερίου της σοβιετικής εποχής. Μέχρι σήμερα, ο Ιβάνοφ ισχυρίζεται ότι η Bulgargaz έχει ασκήσει “απόλυτη αντίθεση στις ιδιωτικοποιήσεις και τον ανταγωνισμό”. Αυτή τη στιγμή απολαμβάνει το 90% του μεριδίου της αγοράς φυσικού αερίου. “Ιστορικά, η βουλγαρική αγορά ενέργειας κυριαρχείται από κρατικές εταιρείες. Αυτό παραμένει και σήμερα”, είπε.
Πηγή που γνωρίζει την υπόθεση είπε ότι, τουλάχιστον στον ενεργειακό τομέα, η νοοτροπία δεν έχει αλλάξει από την πτώση του Συμφώνου της Βαρσοβίας το 1991. Η αποτυχία μεταρρύθμισης του κλάδου έφθασε στο προσκήνιο το 2018, όταν η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, υπό τη Μαργκρέτε Βεστάγκερ, επέβαλε πρόστιμο στην BEH (Βουλγαρική εταιρεία-ομπρέλα για την Bulgargaz και τον μεταφορέα φυσικού αερίου Bulgartransgaz) άνω των 77 εκατομμυρίων ευρώ.
Σύμφωνα με εσωτερική πηγή, το αρχικό πρόστιμο θα ανερχόταν σε 300 εκατομμύρια ευρώ, αλλά μειώθηκε μετά από υποσχέσεις της βουλγαρικής κυβέρνησης ότι θα αντιμετωπίσει την κατάσταση. Τέτοιες υποτιθέμενες δεσμεύσεις είχαν ήδη προηγηθεί από δήλωση του βουλγαρικού κοινοβουλίου στην οποία φέρεται να είπε ότι δεν θα αναγνωρίσει καμία απόφαση της ΕΚ για το θέμα.
Ο τότε πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ χαρακτήρισε οποιαδήποτε απόπειρα ιδιωτικοποίησης “προδοσία”. Το πρόστιμο δεν έχει ακόμη καταβληθεί και αντίθετα η BEH περίμενε την τελευταία μέρα για να ασκήσει έφεση στην υπόθεση, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι προσπάθειες για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων ήταν βραχύβιες, όπως η πρωτοβουλία της βουλγαρικής κυβέρνησης το Πρόγραμμα απελευθέρωσης αερίου, το οποίο τελικά καταργήθηκε το 2022.
Ένα από τα τελευταία παραδείγματα περιελάμβανε την προσέγγιση της Βουλγαρίας στη χειμερινή κρίση φυσικού αερίου του περασμένου έτους. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ΕΕ έδωσε εντολή στα κράτη μέλη και τις εταιρείες φυσικού αερίου να συνεργαστούν για την πλήρωση των δυνατοτήτων αποθήκευσης αερίου στο 90% πριν από τον χειμώνα 2022-2023. Αυτό οδήγησε τις εταιρείες φυσικού αερίου να πρέπει να αγοράζουν υψηλά και στη συνέχεια να πουλούν χαμηλά, καθώς ο ήπιος χειμώνας σήμαινε ότι είχαν μείνει με περισσότερο φυσικό αέριο από ό,τι περίμεναν. Ενάντια σε αυτό, η ΕΕ έδωσε εντολή σε όλα τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν στη συνέχεια αντισταθμιστικούς μηχανισμούς που θα κρατούσαν τις εταιρείες φυσικού αερίου στη ζωή. Η Βουλγαρία ήταν από τις τελευταίες που παρουσίασε το σχέδιο αποζημίωσης της ενώπιον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Υπουργών, επέλεξε αντ’ αυτού να απαιτήσει από την ΕΕ να πληρώσει το κόστος αποζημίωσής της. Το τελικό σχέδιο που παρήγαγε ήταν εκείνο που έδινε δάνεια χαμηλού επιτοκίου, αλλά μόνο στην Bulgargaz, αφήνοντας τους ιδιώτες ανταγωνιστές στο κρύο.
Σόφια vs Βρυξέλλες;
Πηγές του Brussels Signal και ο Ιβάνοφ δήλωσαν ότι αισθάνονται ότι η μακροχρόνια συμπεριφορά “κακή τη πίστει” από πλευρά Βουλγαρίας και τώρα η αμφιλεγόμενη συμφωνία για τον αγωγό φυσικού αερίου έχουν θέσει τη χώρα σε “πορεία σύγκρουσης” με την ΕΕ. “Οι ανησυχίες ότι έχει προκαλέσει η μυστική συμφωνία για τον αγωγό θα παράσχουν τον καταλύτη για σταθερή δράση”, προειδοποίησε ο Ιβάνοφ.
Από πολλές απόψεις, η ΕΕ είναι πλέον υποχρεωμένη να ενεργήσει έναντι της βουλγαρικής κυβέρνησης και της Bulgargaz. Πρώτον, πρέπει να επιβάλει τη δική της πολιτική προώθησης ενός ιδιωτικοποιημένου ενεργειακού τομέα.
Κατά άλλον, η Βουλγαρία θεωρείται επίσης μια από τις πιο ρυπογόνες και λιγότερο ενεργειακά αποδοτικές χώρες στην ΕΕ. Χρησιμοποιεί τέσσερις φορές περισσότερη ενέργεια από τον μέσο όρο της ΕΕ, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω το μπλοκ, το οποίο θέλει να επιβάλει νέους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας.
Η γεωπολιτική έχει πλέον μπει στην εξίσωση. Αν και η ΕΕ δεν μπορεί να κάνει ουσιαστικά τίποτα για να εμποδίσει τη Βουλγαρία να συνάψει συμφωνία φυσικού αερίου με την Τουρκία και είναι ακόμη πιο δύσκολο να αποδειχθεί ότι το τουρκικό αέριο μπορεί να είναι ρωσικής προέλευσης, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Βρυξέλλες θα είναι εξαιρετικά πρόθυμες να διασφαλίσουν ότι τα χρήματα της ΕΕ δεν καταλήγουν να χρηματοδοτούν την πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου.
Ενώ η εν εξελίξει υπόθεση της Κομισιόν επικεντρώνεται στους κανόνες ανταγωνισμού, μια πηγή με εμπιστευτικές γνώσεις είπε στο Brussels Signal ότι η έρευνα ήταν πραγματικά “μια υπόθεση σύλληψης του Αλ Καπόνε για φοροδιαφυγή”.
Με πληροφορίες της capital.gr
